Afgelopen week viel het me weer op. Ik had een gesprek met iemand die zich zorgen maakt om een collega. Hij ziet dat het met zijn collega niet goed gaat. Hij heeft in toenemende mate last van stress en hij vroeg mij wat te doen. Ik krijg deze vraag vaker. Daarom schreef ik deze keer een blog over de vraag: “Hoe kun je het beste omgaan met een collega die niet ziet dat de stress te hoog oploopt?” In dit blog geef ik adviezen voor als jij het wel ziet aankomen bij iemand in je omgeving. En deze keer is het blog niet alleen handig voor leidinggevenden, maar voor iedereen. Laten we een beetje naar elkaar omkijken in deze tijd.
Het gebeurt vaker
Het is helemaal niet vreemd dat jij als collega of leidinggevende de signalen wel opmerkt en de persoon zelf niet. Stress hoort bij het leven, zeker in deze tijd en is op zich geen probleem. Stress wordt pas problematisch als de stress aanhoudt en chronisch wordt. Wanneer je niet op tijd je opgebouwde stress ontlaadt en er niet voldoende ontspanning tegenover zet, dan ontstaan stressklachten. Dat proces gaat zo geleidelijk dat de persoon zelf dat niet altijd opmerkt. Jij als omstander ziet het echter vaak wel. Jij ziet het verschil in de loop van de tijd en juist daarom is het belangrijk om op die verschillen te letten. En om er iets mee te doen natuurlijk, voordat het te laat is.
Het gaat zo geleidelijk dat je het vaak zelf niet merkt
Wat zie je vaak bij chronische stress?
Wanneer de stress chronisch wordt, ontstaan er stressklachten. Die uiten zich niet bij iedereen op dezelfde manier. Wel kun je ervan uitgaan dat iemand last heeft van chronische stress wanneer je 1 of meerdere van de volgende punten opmerkt:
- iemand reageert feller dan gebruikelijk, het lontje is korter;
- iemand neemt minder of geen pauze, begint eerder en werkt ook langer door;
- je collega zegt vaker ja als er gevraagd wordt wie er tijd heeft om iets op te pakken;
- iemand is regelmatig verkouden of heeft vaker last van andere virussen. Frequent kortdurend ziekteverzuim is vaak een voorteken van langdurige uitval;
- je collega gaat meer koffie drinken (en/of neemt bij de afdelingsborrel een extra borrel);
- je collega is sneller afgeleid en ook minder geïnteresseerd in persoonlijke verhalen van collega’s;
Dit zijn signalen die vaak voorkomen, maar ze zijn vaak niet allemaal op iedereen van toepassing. Vooral als jij je collega goed kent, is het goed om afwijkend gedrag op te merken en actie te ondernemen.
Let op afwijkend gedrag en maak het bespreekbaar
Wat kun je beter niet doen?
Wat vaak gedaan wordt richting gestresste collega’s, zijn opmerkingen maken als: “Doe je wel voorzichtig of doe je een beetje rustig aan”. Hoewel deze opmerkingen met de beste bedoelingen worden geuit, heeft het niet zoveel zin.
De persoon die gestresst is vindt namelijk zelf helemaal niet dat hij/zij niet voorzichtig is. Vaak denken ze dat ze het nog prima in de hand hebben. En dat het straks, wanneer het rustiger is of na hun vakantie, vanzelf beter zal gaan. Ze moeten gewoon nu nog even volhouden. En echt, daar zijn ze van overtuigd, dus algemene opmerkingen komen niet binnen.
Het is dus beter om zulke opmerkingen achterwege te laten. Die opmerkingen hebben geen gunstig effect, ze kunnen zelfs averechts werken. Het kan namelijk in de hand werken dat iemand zich nog iets meer terugtrekt.
Laat goedbedoelde, maar vage opmerkingen achterwege
Wat kun je wel doen als jij ziet dat de stress de overhand krijgt bij je collega?
Wanneer je je zorgen maakt over de stressklachten van je collega, dan zijn er een paar acties die je kunt ondernemen.
Denk daarbij aan de volgende acties:
- Stimuleer je collega om vaker pauze te nemen.
- Neem je collega mee naar buiten tijdens de lunch.
- Geef in een 1-op-1 gesprek aan dat je je zorgen maakt om je collega en maak concreet wat jij aan veranderingen/stresssignalen ziet.
- Laat weten in dat 1-op-1 gesprek dat vooral heel consciëntieuze, ambitieuze en hardwerkende medewerkers vatbaar zijn voor chronische stress. Dit omdat mensen hulp vragen soms zien als een teken van zwakte, terwijl het juist vooral de sterke mensen zijn die ten onder gaan aan stress.
- Vraag hoe het gaat met het werk en biedt eventueel hulp aan. Vaak raakt iemand het overzicht kwijt en lijkt alles evenveel prioriteit te hebben. Als je daarbij helpt, werkt dat stressverlagend.
- Wanneer je merkt dat je collega in vergaderingen vaak ja zegt of hulp aanbiedt, ga daar dan over in gesprek en adviseer wat vaker nee te zeggen. Je collega heeft immers zijn handen al meer dan vol.
- Wanneer je zelf ervaring hebt met stress- of burnoutachtige klachten, deel dan jouw persoonlijke ervaringen en geef aan dat je bang bent dat de ander ook die kant opgaat.
- Stimuleer je collega hulp te zoeken bij de leidinggevende, HRM of de bedrijfsarts. Vaak zijn er preventieve gesprekken mogelijk met een bedrijfsarts om uitval te voorkomen.
- Blijf in contact. Vaak trekt iemand met chronische stressklachten zich terug en houdt afstand. Zeker wanneer jij steeds bezorgder opmerkingen maakt. Dus wees hier alert op en maak ook dat bespreekbaar.
Bonustip: Laat je collega mijn gratis Energie Quickscan invullen.
Binnen 5 minuten weet je collega of hij/zij qua stress in de gevarenzone zit.
Je vindt de Energie Quickscan op deze pagina
Speciaal advies over en voor leidinggevenden
Wanneer je leidinggevende last heeft van teveel stress
Leidinggevenden hebben extra veel kans op chronische stressklachten, vanwege de combinatie van hun persoonlijkheidskenmerken en de veeleisende functie. Het komt daardoor regelmatig voor dat jij als medewerker ziet dat je leidinggevende zelf worstelt met chronische stress en je je als team zorgen maakt.
Ga als team dan niet plenair met je leidinggevende in gesprek. Uit je zorgen liever in een 1-op-1 gesprek en zorg dat je de signalen zo concreet mogelijk maakt. Wanneer je het idee hebt dat dit gesprek geen resultaat oplevert, vraag dan advies bij de afdeling HRM en/of de directie, dit afhankelijk van de lijnen in jouw organisatie.
Wanneer je medewerker last heeft van teveel stress
Wanneer je zelf leidinggevende bent, is alles wat hierboven staat natuurlijk net zo van toepassing. Jij bent als leidinggevende verantwoordelijk voor je team. En dat betekent dat je ook verantwoordelijk bent voor hun welbevinden. Let dus goed op je medewerkers en check of je de stresssignalen die hierboven staan herkent. Vraag indien nodig ook advies bij HRM of overleg hierover met de bedrijfsarts.
Vooral nu we veel thuiswerken is de signalering van chronische stress lastiger geworden. Probeer in ieder 1-op-1 gesprek de juiste vragen te stellen om te checken of er sprake is van stressklachten. Vraag bijvoorbeeld altijd naar iemands pauzegedrag. Zeker thuis hebben mensen vaak de neiging door te werken. Vraag ook naar de persoonlijke situatie. Als leidinggevende moet je goed op de hoogte zijn van wat er speelt bij je medewerkers.
En de belangrijkste tip: blijf in contact, bel regelmatig, vraag door en luister goed naar wat mensen vertellen. Probeer ook met mensen thuis af te spreken, zodat je een goed beeld krijgt van hun thuiswerkomgeving.
Ben jij op zoek naar hulp of begeleiding?
Heb jij zelf last van stressklachten? Plan dan eens een vrijblijvende afspraak om te horen wat ik kan betekenen voor je. Ik help je graag je stress te verminderen en je energie te verhogen. Je kunt hier in mijn agenda direct een gratis afspraak plannen.
Wil jij vaker dit soort inspirerende blogs lezen?
Abonneer je dan op mijn blogs. Op mijn blogpagina kun je je ook inschrijven om altijd als eerste mijn nieuwste blog in je mailbox te ontvangen.